Athikili ya Gurannda: Tshivenda Grammar

Athikili ya Gurannda: Tshivenda Grammar:

Athikili ya gurannḓa ndi tshipida tsha mafhungo tshine tsha ṅwalwa nga muṅwali kana vhaṅwali vha tshi ṱanḓavhudza fhungo ḽo tiwaho. Athikili kanzhi i ḓisendeka kha mafhungo ane a khou bvelela nga tshenetsho tshifhinga, tenda a vha mafhungo a ṱuṱulaho dzangalelo ḽa vhavhali.

Zwithu zwa ndeme zwa athikili.

• Mvulatswinga: Hafha muṅwali u ḓivhadza fhungo ḽine a ṱoḓou amba nga halo.

• Mutumbu: Muṅwali u ṱanḓavhudza fhungo lawe nga vhuḓalo.
• Phendelo: Ndi hone hune bugu ya vhinwa hone.
  • Muṅwali wa athikili u tea u fhindula mbudziso dzi tevhelaho kha mafhungo awe:
    • Ndi nnyi ane a khou ṅwaliwa nga hae?
    • O ita mini?
    • Ndi nga mini o ita zwe a ita?
    • Zwo itea ngafhi?
    • Zwo itea hani?

Tsumbo ya Athikili ya Gurannda

(Tsumbo) Example:

Mapholisa vho vhiga u begwa ha lutshetshe Sekondari ya Mvelaphanda nga ngomu bungani ḽa mulindi. Rofhiwa ndi musidzana we a vha o ḓihwala, o vha e kha gireidi ya vhufumi ngei Sekondari ya Mvelaphanda i wanalaho kha ḽa Thembisa. Mbengeni o wanala o vhofholowa nga ngomu bungani ḽa mulindi tshikoloni, lutshetshe lu tshi khou tzhemelela nga ngomu. Rofhiwa o vha o ḓihwala a sa tendi musi ṱhohoyatshikolo vha tshi mu vhudzisa. O vha a tshi tou pfu sa tshimange tsha goya. Ndi musi muṅwe wa vhagudiswa a tshi ṱoḓou ḓithusa bungani a pfa lutshetshe lu tshi tou nanela, o mbo ḓi gidimela lufherani lwa ṱhohoyatshikolo. Ho takuwa gada ḽa u ṱoḓa Mbengeni we a vha a tshi khou humbulelwa u vha muimana. Rofhiwa o zwi limuwa uri u ḓo fariwa a shavhela ha makhulu wawe vha no dzula Dopeni. Mapholisa vho mu farela hone a tshi khou vhaisalesa nga mulandu wa tshikangala tshe tsha vha tshi tshi khou mudzindelesa.